Co to jest AML?

AML to procedury związane z zabezpieczeniem przed występowaniem zjawiska prania pieniędzy. Do zaimplementowania procedur AML zobowiązanych jest wiele firm, także małych i średnich. Najbardziej rygorystyczne wymogi pod tym względem przypadają na instytucje finansowe i banki. Dotyczy to także rynku Forex. Poniżej wyjaśniamy, czym jest AML i jak wyglądają procedury prawne.

AML – definicja i znaczenie

AML to skrót angielskiego wyrażenia Anti Money-Laundering. Oznacza zespół procedur ustanowionych w celu przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy. W skali międzynarodowej jest to zjawisko wciąż bardzo powszechne. Proces prania brudnych pieniędzy polega na sprawieniu, że ostatecznie pod względem formalnym nie będą wzbudzały podejrzeń, będą, pozornie, wywodziły się z legalnych źródeł działalności gospodarczej lub inwestycyjnej.

Przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy wyrażane jest przez szereg polityk AML zarówno na szczeblach krajowych, jak wśród organizacji międzynarodowych. Problematyką tą zajmują się zarówno państwa, jak i banki centralne oraz regulatorzy rynków finansowych. Szeroki zakres możliwości sprawia, że pranie brudnych pieniędzy musi być likwidowane praktycznie w każdego rodzaju działalności gospodarczej.

Jak działa AML?

Regulacje prawne związane z AML dotknęły także rynku kryptowalut, który jak dotąd był rynkiem najmniej objętym jakąkolwiek kontrolą. Zanim wyjaśnimy dokładniej, jak wygląda procedura, ustawa i dyrektywa, warto wiedzieć, że zakres polityki AML bezpośrednio związany jest z działaniami na rzecz zapobiegania finansowaniu terroryzmu. Łatwo się domyślić, że niekontrolowany rynek kryptowalut może być wykorzystywany do różnych celów. Nie brakuje także teorii, które głoszą, że to właśnie tego typu działania pierwotnie stały za powstaniem Bitcoina i technologii blockchain. Faktycznych przyczyn powstania kryptowalut prawdopodobnie nigdy nie poznamy. Podobnie, jak nie poznamy, jaki człowiek lub jaka organizacja stoi za pseudonimem Satoshi Nakamoto. 

AML – Anti Money Laundering – w zakresie rynków kapitałowych polega przede wszystkim na wzmożonej realizacji nadrzędnej zasady KYC, znaj swojego odbiorcę (Know Your Customer). W ramach działań AML możemy wyróżnić przede wszystkim:

• dostarczanie informacji o klientach – nadawcach i odbiorcach,
• kontrolowanie własności kapitału i jego pochodzenia,
• monitorowanie pozycji,
• przeciwdziałanie sytuacjom kryzysowym,
• śledzenie historii dokonywanych operacji finansowych.

Dla skuteczności wszystkich procesów szczególne znaczenie ma monitorowanie rynku handlu walutami alternatywnymi. Kluczowe jest więc to, aby rejestrować, jakie podmioty wymieniają gotówkę FIAT na kryptowaluty i tokeny cyfrowe. Obowiązki z tym związane dotyczą różnych podmiotów, w tym między innymi giełd, kantorów i brokerów Forex / kryptowalutowych.

Teoretyczne schematy prania pieniędzy na rynkach finansowych

Pranie pieniędzy na rynkach kapitałowych może przybierać różne formy. Z naturalnych przyczyn możemy o wszystkich nie wiedzieć – część będzie tajemnicą, inne mogą nawet w tej chwili powstawać w umysłach oszustów. Zgodnie z definicją słownikową pranie pieniędzy to proces, w którym środki pieniężne z nielegalnych źródeł zostają przekształcone tak, aby wydawały się pochodzenia całkowicie legalnego. W tym celu przestępcy mogą korzystać z inwestycji finansowych. Książkowe schematy przedstawianych działań wyróżniają trzy etapy procedury:

1. Alokacja “brudnego” kapitału i smurfing – zakup środków wysokiej wartości celem późniejszego odsprzedania
2. Layering (warstwowanie, nawarstwianie) – przenoszenie środków i kamuflowanie ich realnego pochodzenia, często przy wykorzystaniu dziesiątek rachunków bankowych, nieświadomych kontrahentów i innych podmiotów
3. Integracja – doprowadzenie i wprowadzenie początkowych pieniędzy z powrotem do obiegu, legalnego i rejestrowanego.

Co stwierdza ustawa o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy?

13 lipca 2018 roku weszła w życie ustawa o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy. Jest ona efektem realizacji obowiązkowej dla państw członkowskiej unijnej dyrektywy AMLD IV. Warto przypomnieć, że dyrektywa AMLD IV, zgodnie z nazwą, jest już czwartą taką dyrektywą wprowadzoną w Unii Europejskiej. Kontynuuje ona dotychczasową linię, zaostrzając obowiązki nadzoru spoczywające na wybranych podmiotach.

Ustawa o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy wymienia szereg podmiotów zobowiązanych, na których od tego momentu spoczywa dodatkowa odpowiedzialność i obowiązki. Dodatkowe czynności polegają na:

• identyfikowaniu klientów i weryfikowaniu ich tożsamości,
• identyfikowaniu beneficjentów rzeczywistych,
• podejmowaniu uzasadnionych czynności celem weryfikacji ich tożsamości i ustalania struktury własności oraz kontroli rzeczywistej,
• bieżącym ocenianiu stosunków gospodarczych i – stosowanie do sytuacji – uzyskiwaniu informacji na temat ich celu i zamierzonego charakteru,
• monitorowanie stosunków gospodarczych klientów, w tym: analizowanie transakcji przeprowadzanych w ramach stosunków gospodarczych, badanie źródła pochodzenia wartości majątkowych będących w dyspozycji klienta i zapewnianie, żę posiadane dokumenty, dane lub inne informacje dotyczące tych stosunków są na bieżąco aktualizowane.

Zgodnie z ustawą lista podmiotów, które są zobowiązane do realizowania powyższych procedur, obejmuje:

• krajowe banki i oddziały banków zagranicznych,
• SKOK-i,
• instytucje płatnicze,
• firmy i fundusze inwestycyjne,
• spółki prowadzące rynek regulowany,
• zagraniczne osoby prawne, które prowadzą na terytorium RP działalność maklerską,
• zakłady ubezpieczeń i pośrednicy ubezpieczeniowy,
• Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych,
• kantory i biura maklerskie,
• a także podmioty oferujące wymianę środków płatniczych lub walut wirtualnych na waluty wirtualne.

W praktyce ostatni zapis interpretowany jest jako skierowany bezpośrednio do giełd kryptowalut.

Kto odpowiada za wdrożenie zasad AML?

Bezpośrednia odpowiedzialność za wdrażanie polityki AML spoczywa na Grupie Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FAFT). Jest to organ ponadnarodowy, do którego przynależy obecnie 39 państw z całego świata. Jako agencja międzynarodowa FAFT współpracuje z poszczególnymi krajami i regulatorami lokalnymi, np. Moneyval, do którego to systemu przynależy Polska. Jednocześnie wyróżnić można niezależnego jednostki nadzorcze wyższego stopnia, np. European Banking Authority. Z kolei odpowiedzialność za realizację dyrektyw unijnych przypada w takim stopniu na każde z 27 państw członkowskich.

Wzór procedury wewnętrznej AML

Ustawa nakłada na instytucje obowiązek posiadania i stosowania procedury wewnętrznej AML. W internecie można znaleźć wzór procedury wewnętrznej AML, jednak nie powinno się korzystać z takich dokumentów. Firmy, które chcą wywiązać się z obowiązku ustawowego, powinny zrobić to rzetelnie i zgodnie z ustawowymi wymogami. W tym celu warto skorzystać z pomocy doświadczonego biura prawnego specjalizującego się w świadczeniu doradztwa dla podmiotów finansowych. Jest to tym bardziej istotne teraz, ponieważ od czerwca 2021 roku weszły przepisy zaostrzające kary za brak posiadania wdrożonej polityki AML przez podmioty finansowe i przedsiębiorców, które powinny mieć takie procedury.

Co to jest Altcoin?

Zobacz również: Warsztaty Forex