„Wewnętrzna gra” to walka, jaką toczy każdy uczestnik rynku. Najpoważniejszym przeciwnikiem, z którym trzeba się w niej zmierzyć , jest jednak nie rynek, lecz nasze własne ja.”
Takie słowa zdobią przednią część okładki właśnie przeczytanej przeze mnie książki „Wewnętrzna Gra” autorstwa Roberta Koppel’a oraz Howarda Abell’a. Ten właśnie cytat mógłby posłużyć jako najdokładniejsza rekomendacja pozycji, jednocześnie oddając jej meritum, gdyż w dużej mierze opiera się ona na odnajdywaniu w sobie nowych możliwości oraz umiejętności inwestowania. Autorzy podzielili swoje dzieło na trzy zasadnicze części:
1) Opisująca podłoży psychologiczne inwestycji.
2) Wywiady z zawodowymi inwestorami oraz ludźmi wiele lat związanymi z rynkami.
3) Podstawy analizy technicznej.
Warto przy tym zaznaczyć, że książka wydana została w latach 90tych, dlatego próżno tu szukać przykładów odnoszących się do rynku forex lub innych bardziej popularnych dzisiaj instrumentów. W zdecydowanej większości przypadków są to odniesienia do giełd papierów wartościowych, towarowych lub precyzyjnie do Chicago Mercantile Exchange, jednak czy w trakcie czytania odnosi się wrażenie, że serwowana nam wiedza jest niedzisiejsza? W żadnym wypadku. Twórcy w umiejętny sposób poruszają ponadczasowe zagadnienia towarzyszące wszystkim rodzajom inwestycji na rynkach finansowych, dlatego z powodzeniem wiedzę wyniesioną z lektury można zastosować na forexie jak i na rynku półtuszy wieprzowych.
Już na samym początku książka zwraca uwagę na psychologiczne aspekty tradingu. Postawione zostaje pytanie dlaczego chcemy inwestować na giełdzie/forexie? Autorzy starają się nawiązać interakcję z czytającym poprzez proponowanie różnych ćwiczeń oraz konieczność zapisywania ich wyników. W ten sposób odbiorca lektury dokonuje analizy własnych zachowań, dzięki czemu jest w stanie wyciągnąć wstępne wnioski o tym co decyduje o skuteczności jego tradingu. Kolejnym niespotykanym w innych pozycjach zabiegiem jest to, że twórcy zachęcają do robienia notatek i skupieniu się na książce traktując ją jako ćwiczenie a nie podręcznik.
Na kolejnych stronach pierwszej części wypunktowane zostają wszystkim znane zasady inwestowania typu „ucinaj straty, trzymaj zyski”, natomiast potem książka stara się unaocznić problem – dlaczego mimo tego że wszyscy je znają, mało osób je stosuje. Prowadzi to do kolejnej serii ćwiczeń oraz zaleceń mających pomóc inwestorowi przezwyciężyć wszystkie złe nawyki. Osobiście przetestowałem metody zawarte w „Wewnętrznej Grze” i z przyjemnością stwierdzam, że są one skuteczne. Jedynym mankamentem może okazać się zaangażowanie oraz uczciwość czytelnika – recenzowaną książkę określiłbym mianem „interaktywnej”, dlatego osoby nie przykładające się do ćwiczeń, lub robiące je pobieżnie nie mają tu czego szukać.
Jeżeli jednak czytelnikowi zależy na rozwoju osobistym i wyciągnięciu z lektury wszystkiego co najlepsze, Robert Koppel i Howard Abell przeprowadzą go przez ten proces etapami, z których pierwszy traktować będzie o analizie własnych celów, planów i strategii, które według obu dżentelmenów definiują sukces na rynkach. Następnie poznamy szereg cech i zachowań, które należy posiadać/wyrobić w sobie, ażeby z powodzeniem osiągnąć założone cele. Bardzo duży nacisk kładziony jest tutaj na dobre samopoczucie – negatywne nastawienie zakłóca obiektywny odbiór bodźców napływających z rynku. Po raz kolejny docieramy do zestawu ćwiczeń. Tak bowiem skonstruowana została cała pierwsza część książki – każdemu zagadnieniu towarzyszą ciekawe i przydatne ćwiczenia mające pomóc czytelnikowi. Pomimo pewnej schematyczności, zupełnie nie przeszkadza to w odbiorze lektury jako całości, byłbym nawet skłonny powiedzieć, że tego rodzaju usystematyzowanie działań oraz narzucanie odbiorcy sposobu czytania sprawdza się znakomicie.
Kolejna część książki to seria wywiadów z doświadczonymi inwestorami, którzy bardzo często za swoje zasługi oraz zrozumienie mechanizmów rynkowych zostawali doceniani posadami takimi jak prezes Chicago Mercantile Exchange lub członków zarządu CME.
Autorzy opublikowali rozmowy z Leo Melamedem, Johnem Sandnerem, Jeffrey’em Silvermanem oraz Brucem Johnsonem. Choć każdy z nich wywodził się z innego środowiska (między innymi absolwent prawa, lub chłopak z prowincji), wszyscy odnaleźli się na giełdzie zarabiając przy tym ogromne pieniądze oraz ugruntowując swoją pozycję jako graczy wybitnych oraz znawców rynku. Także pomimo różnych doświadczeń, treść ich wypowiedzi jest z goła bardzo podobna – nic nie przychodzi samo, potrzeba bardzo dużo samozaparcia oraz dyscypliny, żeby w końcu odnieść sukces obojętnie w jakiej dziedzinie chcielibyśmy odnieść sukces. Kolejną wspólną cechą było to, że inwestorzy ci zaczęli inwestować ponieważ pasjonował rynek sam w sobie nie zaś widmo wielkich pieniędzy jakich można się dorobić w handlu.
Poza częściami wspólnymi, każdy z wywiadów to zbiór ciekawych historii oraz anegdot z życia inwestorów, potwierdzających metody prezentowane przez autorów w części pierwszej. Jest to bardzo ciekawa odskocznia od ćwiczeń, pomimo że konstrukcja tego fragmentu jest zupełnie inna niż na początku, bardzo dobrze wkomponowuje się w ogólne założenia „Wewnętrznej Gry”.
Część trzecia niestety jawi się jako najmniej odkrywcza – opisuje pokrótce analizę techniczną oraz trendy, mamy tu do czynienia z rodzajami trendów, średnimi kroczącymi itp. Książka pokazuje pewne ruchy na rynku od strony psychologicznej, tzn. co powoduje, że inwestorzy nagle zaczynają kupować, lub co się dzieje w momencie konsolidacji. Jest to wiedza przydatna nie mniej niż ta w pozostałych częściach książki, jednakże została ona przedstawiona w sposób niewiele odbiegający od przyjętych standardów. Tym niemniej tak niewielka wada w mojej opinii ginie w zalewie świeżych i niecodziennych pomysłów na komunikację z czytelnikiem, którą autorzy „Wewnętrznej Gry” poprowadzili bezbłędnie.
Podsumowując Wewnętrzna Gra” jest to dzieło bardzo ciekawe, nowatorskie pomimo ponad 20 lat, które upłynęły od pierwszego wydania książki. Zwraca ona uwagę inwestorów na rzeczy z pozoru banalne, jednak w odróżnieniu do innych lektur o podobnej tematyce jest ona w stanie zaoferować konkretne rozwiązania problemów. Polecam ją każdemu, komu zależy na usprawnieniu swojego tradingu od strony psychologicznej, co najprawdopodobniej przełoży się na realne wyniki.
